تفسیر ماده به ماده شرایط عمومی پیمان
مقدمه:
شرایط عمومی پیمان به عنوان «شروط ضمن عقد در قرارداد پیمانکاری» از اهمیت به سزایی برخوردار است. در تعریف شرط ضمن عقد باید گفت: شرطی است که طرفین در ضمن عقد اصلی درج و ملزم به انجام یا عدم انجام آن میشوند.مانند اینکه خریداری در قرارداد شرط کند که اتومبیل را به این شرط میخرم که کارکرد واقعی آن کمتر از ۲۰ کیلومتر باشد. بنابراین موضوع قراراد با شرط یا شروط مندرج در آن متفاوتند .شاید بتوان گفت تقریباً هیچ کس در «موضوع اصلی قرارداد» تردیدی ندارد اما اینکه این موضوع و تعهد اصلی بر چه اساس و شروطی باید انجام شود موضوع مهمی است که درک عمیق آن ضمن اینکه حقوق طرفین قرارداد را به نحو بهتری تامین مینماید، دارای ضمانت اجراهای متفاوتی است. جهت توضیح تفاوت میان «شرط ضمن عقد» با «موضوع اصلی قرارداد» به یک مثال عامیانه توجه بفرمایید.
فرض کنید شخصی تصمیم گرفته اتومبیلی خریداری نماید و برای این منظور به یک نمایشگاه اتومبیل مراجعه مینماید. در این مثال ساده موضوع اصلی عقد «خرید اتومبیل» است. اما بدیهی است هر اتومبیلی با هر شرایطی منظور خریدار نیست و او برای اتومبیل مورد نظر خود پارامترهایی در نظر گرفته است مانند اینکه برند، مدل، رنگ و سلامت اتومبیل در چه وضعیتی باشد و یا اینکه اتومبیل را نقداً خریداری نماید یا اینکه برای خرید و پرداخت مبلغ آن شرایطی را مقرر کند. برای درک بهتر موضوع مثالهایی از شروط ضمن عقد که خریدار در قرارداد درج میکند، را مطرح میکنیم.
-برند اتومبیل پژو باشد
-مدل اتومبیل ۹۸ باشد.
-اتومبیل بدون رنگ باشد(بر اثر تصادف رنگ آمیزی مجدد نشده باشد)
-برای پرداخت مبلغِ اتومبیل ۳۰ درصد بصورت نقدی و مابقی طی سه فقره چک در تاریخ های توافق شده به فروشنده پرداخت شود.
-پرداخت چک آخر منوط به تنظیم سند به نام خریدار باشد.
-فروشنده مکلف است قبلاً مفاصا حساب جریمه راهنمایی و رانندگی را به خریدار ارائه نماید و….بدیهی است شروط مندرج در قرارداد خریداتومبیل بسیار با اهمیت است و رعایت آن به همان کیفیت برای متعهد لازم است که در غیر اینصورت گویی تعهد و موضوع اصلی عقد انجام نشده است. همچنین لازم بذکر است که طرف دیگر قرارداد نیز میتواند برای قرارداد شروطی را مقرر کند و برای هر کدام از این شروط ضمانت اجرایی در نظر بگیرد. شرایط عمومی پیمان نیز شروط ضمن عقد است و به این دلیل به آنها شرایط عمومی میگویند که در عموم قراردادهای موسوم به پیمانکاری درج میگردد و به تعبیری دیگر بر قراردادهای پیمانکاری عمومیت دارد و شرطهای مندرج در آن گسترده و متنوع است.
لذا آشنایی با این شرایط برای هر دو طرف قرارداد(پیمانکار و کارفرما)از اهمیت به سزایی برخوردار است. به دلیل همین اهمیت قصد داریم مواد شرایط عمومی پیمان(موضوع نشریه ۴۳۱۱) را بصورت ماده به ماده تفسیر کنیم تا به زوایای پنهان آشکار همه این شروط پی ببریم و مصادیق آن در روند اجرایی قرارداد را نیز بررسی کنیم.همچنین تا جایی که ممکن باشد دلیل یا دلایل درج این شروط و ضمانت اجرای آن را نیز بررسی نموده و ارتباط آنها با سایر مواد شرایط عمومی و قوانین حاکم بر کشور را بررسی خواهیم کرد.در خاتمه یادآور میشود که در تفسیر مفاد شرایط عمومی پیمان به سایر قوانین ذیل نیز مراجعه شده و فرایند بصورت شبکه ای بررسی شده است.
-مبانی حقوق مدنی
-قانون مسئولیت مدنی
-بخشنامه های سازمان مدیریت و برنامه ریزی
-قوانین برنامه پنجساله توسعه
-آیین نامه ها و دستورالعمل ها
-مبانی مدیریت پروژه و …
امید است این تفسیر که حاصل تجربه چندین دوره تدریس شرایط عمومی برای مهندسان و سایر علاقه مندان و همچنین حاصل تجربیات شرکت در دادگاهها و دعاوی پیمان و پروژه است، برای پیمانکاران و کارفرمایان عزیز و سایر علاقه مندان مفید واقع گردد.